چطور پروپوزال بنویسیم؟
نوشتن
یک پایان نامه
با نوشتن پروپوزال شروع می شود، ابتدا
باید فرم از پیش تعیین شده را از گروه آموزشی دانشکده تحویل گرفت و با توجه به
توانایی ها و علایق و همچنین نظر استاد راهنما موضوع را انتخاب و شروع به پر کردن
قسمت های مختلف پروپوزال نمود. همه قسمت های فرم پروپوزال باید پر شوند در
نوشتن پروپوزال از مقاله های داخلی و خارجی می توان استفاده نمود و در پایان فرم
را به نظر استاد راهنما به گروه مربوطه تحویل داده و نهایی نمود.
بخش های مشترک
در فرم های طرح پایان نامه های دانشگاهی که حتماً باید پر شوند و توضیحات آن در
ادامه ارایه می شود.
۱٫ معرفی طرح پایان نامه: نوشتن عنوان پایان نامه به فارسی
و انگلیسی، رشته و مقطع تحصیلی دانشجو.
۲٫ معرفی دانشجو، اساتید راهنما و مشاور:
نوشتن مشخصات فردی دانشجو، اساتید راهنما و مشاور.
۳٫ اطلاعات مربوط به پایان
نامه: نوشتن زبان پایان نامه(فارسی یا غیرفارسی)، نوع پژوهش از نظر هدف (توضیح در
انتخاب روش تحقیق همین فصل)، تعدادواحدپایان نامه و پرسش اصلی تحقیق.
۴٫ بیان
مساله: در این بخش باید ابعاد و حدود مساله را مشخص کرد و مساله را به طور دقیق
معرفی نمود. دانشجو، جنبه های مجهول، مبهم و متغیرهای مربوط به پرسش های تحقیق و
منظور تحقیق را بیان می کند. بیان مساله تشریح مشکلات و تعارضاتی است که در ذهن
دانشجو یک پرسش یا سوال اساسی را ایجاد کرده است. در واقع با مرور منطقی دلایل
پدیدآیی سوالات، در پایان پرسش یا پرسش های اصلی تحقیق مطرح می شود. یکی از مهم
ترین مراحل در انجام تحقیق، طرح یک سوال یا پرسش خوب است. پژوهش با سوال شروع و با
اقدامات سازمان یافته به جواب منتهی می شود. محل مناسب برای توضیح دلایل شکل گیری و
معرفی این سوال، بخش بیان مساله است. در بیان مساله باید به عملی بودن آن توجه شود.
مساله باید اهمیت و ارزش کافی برای سرمایه گذاری داشته باشد و بتواند هیات تصمیم
گیرنده را متقاعد نماید که یا در زمینه موردنظر اطلاعاتی وجود ندارد؛ یا اطلاعات
اندکی وجود دارد؛ یا اطلاعات موجود اشتباه است؛ و یا چیزهای جدیدی را بر پیکره
شناخت موجود خواهد افزود. برای این منظور در تدوین بیان مساله باید به یافته ها و
اموری استنادکنید که مساله های برجسته ای را به میان می کشند. در بیان مساله باید
بر اساس مستندات و دلایل نشان دهیم که مساله ای وجود دارد.
۵٫ سوابق مربوط: بیان
مختصر سابقه از تحقیقات انجام شده درباره موضوع و نتایج به دست آمده در داخل و خارج
از کشور و نظریه های علمی موجود درباره موضوع تحقیق می باشد. در این بخش بهتر است
که ۵ تحقیق جدید فارسی و ۵ تحقیق جدید انگلیسی در فاصله ده سال گذشته با ذکر منبع و
قالبی به شکل : “نام محقق، سال، عنوان، روش نمونه گیری، آزمودنی و نتیجه” اقدام
گردد.
۶٫ بخش فرضیه ها: فرضیه پاسخی فرضی به مسأله یا پرسش های پژوهش است. فرضیه
یک پیشنهاد یا پیش بینی منطقی است که پس از آزمایش و بررسی رد یا قبول می شود.
فرضیه هایی که در تحقیق بیان می شوند باید مانند اهداف مطالعه به طور دقیق، واضح و
کامل و با استفاده از واژه های قابل اندازه گیری بیان شوند. کاربرد فرضیه صفر برای
آن است که دانشجو یک پاسخ احتمالی به عنوان شکل مخالف پاسخ خود یا فرضیه صفر را
آزمون کند و در این حالت، دانشجو اعلام می کند که فرض صفر رد شده و فرض مقابل آن
پذیرفته است.
۷٫ بخش اهداف تحقیق: هدف کلی هر تحقیق همان عنوان منتخب خواهد بود
و اهداف ویژه یا اختصاصی، موارد جزیی شده ای است که محقق را به هدف کلی می رساند.
در هریک از انواع پژوهش ها، اهداف خاصی دنبال می شود که آنها بر شکل گیری و چگونگی
بیان مساله تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد. یکی از عوامل موثر بر تعیین هدف
پژوهش این است که دانشجو با خود بیاندیشد که پس از پایان پژوهش راجع به چه چیزی
گزارش خواهد داد.
۸٫ بخش اهمیت و ضرورت تحقیق: این بخش را می توان در دو محور
اهداف کاربردی و ضرورت های خاص انجام تحقیق پاسخ داد. در محور اهداف کاربردی باید
نوشت که نتایج به دست آمده چه کاربردی خواهد داشت. در محور ضرورت های خاص انجام
تحقیق باید با بیان تناقض هاو مشکلات به کمک منابع علمی به لزوم تحقیق و کاربردهای
آن اشاره کرد. برای بیان اهمیت و ضرورت تحقیق، باید به دلایل انجام پژوهش در رابطه
با مساله مطرح شده اشاره کنیم. همانطور که در بیان مساله اشاره شد، باید با استدلال
منطقی و در ادامه مساله ای که مطرح شده، به ضروت اجرای تحقیق و امکان استفاده
کاربران احتمالی آن بپردازیم.
۹٫ بخش روش تحقیق: در اینجا باید به روش تحقیق،
جامعه، نمونه و متغیرهای تحقیق اشاره شود.
۱۰٫ بخش روش گردآوری اطلاعات: در
اینجا باید شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس نوع روش تحقیق منتخب، توضیح داده شود. بر
این اساس شما می توانید به روش های میدانی، کتابخانه ای(اسنادی)، آزمایشگاهی یا
دیگر روش ها اشاره کنید.
۱۱٫ بخش ابزارگردآوری اطلاعات: باید مشخص کرد که از
کدام یک از ابزارهای پرسشنامه، آزمون، مصاحبه، مشاهده و یا هرگونه سیاهه احتمالی
استفاده می کنید.
۱۲٫ بخش روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: در اینجا باید روش های
آماری منتخب را معرفی کنید.
۱۳٫ جدول زمان بندی مراحل انجام تحقیق: در این بخش،
باید در یک زمان بندی از تصویب تا دفاع نهایی را مشخص می کند. این دوره معمولاً
برای پایان نامه های کارشناسی ارشد، ۶ماهه و برای رساله های دکترا یکساله
است.
۱۴٫ بخش فهرست منابع ومآخذ (فارسی وغیر فارسی ) مورد استفاده در پایان
نامه: در اینجا باید تنها منابعی نوشته شوند که در بیان مساله و سایر بخش های
پروپوزال از آنها استفاده شده است. در این صورت منابع را می توان با توجه به
ملاحظات زیر نوشت.
• ابتدا منابع فارسی و سپس منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا
تنظیم می شوند.
• شماره و ردیف. نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار).
عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره
کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام
ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که
پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه
هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در صورتی که کل منبع موردنظربه
عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر شماره صفحه ها نیست).
•
توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال با علامت پرانتز و سپس نقطه،
عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها با علامت ویرگول از یکدیگر
جدا شوند.
• در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده داشت، پس از نوشتن نام هر
نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام) از علامت (؛) برای جداکردن نام ها
استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان زیادی داشت، لازم است اسامی
تمامی آنها قید شود.
• در زمینه کتاب ها یا مقالاتی که به یک نویسنده تعلق
دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین حالت ابتدا مورد جدیدتر
مطرح می شود.
• اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس از نام کتاب به شکل مثال
زیربیان شود : بست، جان دبلیو(۱۳۷۳). روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه
حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد، ۲۳-۲۷
• در صورتی که مقاله
از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی به شکل زیرصورت گیرد: نام
خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ دریافت، نشانی اینترنتی یا نام
لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی استفاده می شود، آدرس سایت به
همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله آورده شود.
دفاع از پروپوزال
دفاع از پروپوزال باعث نگرانی بسیاری از دانشجویان می شود که با مطالعه، تسلط و اعتماد به نفس به راحتی می توان از سدش گذشت در این مطلب به راهنمایی هایی جهت چگونگی دفاع از پروپوزال پرداخته می شود.
برای دفاع
از پروپوزال دانشجو باید بر محتوای پروپوزال تکمیل شده تسلط داشته باشد. لذا
پیشنهاد می شود که برای یک ارایه مناسب در جلسه دفاعیه یک پاورپوینت از اطلاعات
اساسی طرح تحقیق در حداکثر ۱۵ اسلاید در محورهای زیر تهیه نمایید و به تعداد داوران
در شکل دستی(سه اسلاید در هر صفحه) توزیع نمایید. در این شکل شما حداکثر برای هر
داور ۵ صفحه از اطلاعات ناب خود در خصوص طرح تحقیق را آماده می کنید و ضمن تسلط
بیشتر در ارایه توضیحات، از همراهی بیشتر آنها نیز برخوردار خواهید شد. ضمن این که
هر یک از تغییرات اصلاحی و پیشنهادی داوران را می توانید در مقابل اسلاید های
مربوطه بنویسید و آن را در فرصت مناسب اجرا کنید. برای تهیه اسلایدهای دفاع از
پروپوزال یا طرح تحقیق از محورهای زیر استفاده کنید.
۱٫ معرفی: شامل نام دانشجو،
عنوان، اساتید راهنما و مشاور پیشنهادی در یک اسلاید
۲٫ معرفی متغیرها: تعریف
نظری و عملیاتی متغیرهای مورد بررسی در یک اسلاید
۳٫ بیان مساله: حداکثر در ۴
محور و با ارایه پرسش اصلی(۵خط) در یک اسلاید
۴٫ اهمیت و ضرورت تحقیق: حداکثر در
۵ محور (۵خط) در یک اسلاید
۵٫ ادبیات پیشینه: در سه محور : نتایج تحقیقات داخلی،
خارجی و نظریه ها در سه اسلاید
۶٫ اهداف تحقیق: در دو بخش هدف کلی و اهداف ویژه
در دو اسلاید
۷٫ فرضیه ها یا سؤالات: فرضیه یا سووال مطرح می شود در یک
اسلاید
۸٫ جامعه و نمونه: معرفی جامعه و روش نمونه گیری و تعداد نمونه منتخب در
یک اسلاید
۹٫ روش تحقیق: معرفی روش تحقیق منتخب و دلیل انتخاب آن در یک
اسلاید
۱۰٫ روش های آماری: معرفی روش های آماری منتخب و دلیل انتخاب آنها در یک
اسلاید
۱۱٫ ابزار جمع آوری اطلاعات: معرفی ابزار جمع آوری و شیوه جمع آوری
اطلاعات در یک اسلاید
۱۲٫ جدول زمان بندی انجام کار: ارایه جدول زمان برای برای
تحقیق تا پایان کار در یک اسلاید
چطور پایان نامه بنویسیم؟
در این
مطلب به راهنمایی کلی برای نوشتن
پایان نامه می پردازیم . هر پایان نامه ای دارای فصول خاص مرتبط با موضوع می
باشد و با توجه به موضوع
، هدف و نظر استاد راهنما و همچنین
دانشکده می تواند متفاوت باشد.برای آشنایی با جزییات نحوه نوشتن به کتاب راهنمای پایان
نامه تالیف حمید قاسمی و سارا کشکر از انتشارات بامداد کتاب مراجعه
کنید.
الف- فصل اول پایان نامه : Introduction یا مقدمه یا کلیات
تحقیق
محتوای فصل یک ممکن است در برخی از دانشگاه ها تفاوت هایی داشته باشد. اما
معمولاً محتوای فصل یک به ترتیب زیر است:
۱٫ مقدمه: طرح کلیات تحقیق
۲٫ بیان
مساله: شرح مشکل و ارایه آنها به شکل سوال کلیدی برای پاسخ به کمک تحقیق
۳٫
ضرورت و اهمیت تحقیق: چرایی انجام کار و معرفی کاربران احتمالی نتایج تحقیق
۴٫
اهداف تحقیق: آنچه تحقیق به دنبال انجام آن است
۵٫ فرضیه ها یا سؤال های تحقیق:
مسیری برای اجرای تحقیق
۶٫ پیش فرض ها: قبول مواردی برای اطمینان از حرکت در
مسیر اجرای تحقیق
۷٫ تعریف عملیاتی واژه های تحقیق: اقدامی برای برداشت مشترک
از مفاهیم تحقیق
در برخی از دانشگاه ها تاکید بر این است که محدودیت های تحقیق
نیز در همین فصل نوشته شود. در برخی از دانشگاه نیز بر نوشتن مبانی نظری تحقیق در
این بخش تاکید دارند.
ب-فصل دوم پایان نامه: Review and Litrature یا ادبیات و
پیشینه تحقیق
۱٫ مقدمه : معرفی محتوای فصل
۲٫ مبانی نظری: نطریه های مرتبط با
موضوع و قابل بحث در فصل پنج (در تعدادی معدودی از دانشگاه ها مبانی نظری در فصل یک
ارایه می شود)
۳٫ پیشینه تحقیق: تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع
۴٫ جمع
بندی کلی: جمع بندی از مجموع ادبیات پیشینه
پ-نگارش فصل سوم پایان نامه: Resarch
Methodology یا روش شناسی تحقیق
۱٫ مقدمه: معرفی محتوای فصل
۲٫ روش و طرح کلی
تحقیق: اشاره به روش تحقیق از ابعاد هدف، محیط اجرا، استراتژی و مسیراجرا
۳٫
جامعه آماری: معرفی جامعه آماری
۴٫ نمونه آماری و روش نمونه گیری: بیان تعداد
نمونه و روش نمونه گیری
۵٫ متغیرهای تحقیق: شاخص های تغییر پذیر تعریف می
شوند
۶٫ ابزار اندازه گیری: معرفی ابزار و اعتبار و روایی آن
۷٫ شیوه جمع
آوری اطلاعات: روش اجرا در جمع آوری اطلاعات
۸٫ روش های آماری: معرفی انواع روش
های آماری مورد استفاده در پایان نامه
ت- نگارش فصل چهارم پایان نامه: Findings
یا تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق
۱٫ مقدمه : معرفی محتوای فصل
۲٫ توصیف داده
ها: جداول و نمودارهای توصیفی
۳٫ آزمون فرضیه ها یا طرح سؤالات : متناسب با
یافته ها جداول و نمودارهای ذیربط ارایه می شود.
ث- نگارش فصل پنجم پایان نامه:
Discussion یا بحث و نتیجه گیری
۱٫ مقدمه : معرفی و محتوای فصل
۲٫ خلاصه
تحقیق: خلاصه سه فصل
۳٫ خلاصه یافته ها: خلاصه فصل چهارم
۴٫ بحث : مقایسه
تحقیقات و نتایج موافق و مخالف با نتایج حاصل از یافته ها
۵٫ نتیجه گیری: ارایه
پیام حاصل از تحقیق
۶٫ محدودیت های تحقیق: محدودیت های در کنترل و خارج از کنترل
محقق( در برخی از دانشگاه ها در فصل یک نوشته می شود)
۷٫ پیشنهادهای برخاسته از
تحقیق: پیشنهادهایی که با نتایج بدست آمده می توان ارایه کرد.
۸٫ پیشنهادهایی به
سایر محققین : پیشنهاد برای انجام تحقیقات بعدی
ج- تهیه بخش های خارج از فصول:
دو بخش پیش از آغاز فصول و پس از فصول دارد.
۱٫ روی جلد: گالینگور(چرمی)
۲٫
صفحه عنوان فارسی: بدون شماره صفحه
۳٫ صفحه بسم اله الرحمن الرحیم(در برخی از
دانشگاه ها قبل از صفحه عنوان فارسی ارایه می شود): بدون شماره صفحه
۴٫ برگه
داوری: بدون شماره صفحه
۵٫ صفحه تقدیم: بدون شماره صفحه
۶٫ صفحه سپاسگزاری:
بدون شماره صفحه
۷٫ چکیده فارسی: بدون شماره صفحه
۸٫ فهرست مطالب: آغاز نشانه
گذاری صفحه با حروف ابجد
۹٫ فهرست جداول: ادامه نشانه گذاری صفحه با حروف
ابجد
۱۰٫ فهرست نمودارها: ادامه نشانه گذاری با حروف ابجد
۱۱٫ فهرست شکل ها :
ادامه نشانه گذاری با حروف ابجد
۱۲٫ فهرست نقشه ها : ادامه نشانه گذاری با حروف
ابجد( از اینجا به بعد فصول آغاز می شود و موارد بعدی مربوط به بعد از فصول می
شود)
۱۳٫ منابع: شماره صفحات داخل فصول ادامه می یابد.
۱۴٫ پیوست ها: نشانه
گذاری با حروف ابجد از ابتدا آغاز می شود.
۱۵٫ چکیده انگلیسی: شماره صفحه
ندارد
۱۶٫ صفحه عنوان انگلیسی: شماره صفحه ندارد.
۱۷٫ پشت جلد:
گالینگور(چرمی)
۱۸٫ عطف: گالینگور (چرمی)
منابع نویسی
فهرست منابع شامل کلیه منابعی است که به نحوی در پایان نامه مورد
استفاده قرار گرفته اند. منبع نویسی دارای چند روش مشخص می باشد و ممکن است روش های
مختلفی برای نوشتن فهرست منابع در دانشگاه های مختلف مورد تاکید قرار گیرد. برای
نمونه به یکی از روش های رایج و مورد استفاده در دانشکده تربیت بدنی دانشگاه آزاد
کرج اشاره می کنیم:
• تمامی منابعی که به نحوی در پژوهش مورد استفاده قرار گرفته
اند، باید در این قسمت به صورت فهرست الفبا در دو بخش ابتدا فارسی و سپس لاتین
ارایه گردد.
• منابع ارایه شده باید مستقیماً مورد استفاده قرار گرفته باشند و
از ذکر منبع در داخل منابع دیگر (منبع در منبع) اجتناب شود.
• برای منبع نویسی و
ارجاع دادن در متن به شکل زیر اقدام می گردد :
۱٫ اگر در متن به موضوع مطالعه
اشاره شود، نام نویسنده و سال انتشار داخل پرانتز می آید. مثلاً: برخلاف سایر شکل
های نگارش، در خبر نویسی باید پاراگراف‌ها کوتاه و خلاصه باشند طوری که اکثر آنها
بیش از یک جمله یا موضوع جدید نداشته باشند(تامپسون، ۱۹۹۶).
۲٫ اگر به نام
نویسنده در متن اشاره می شود سال انتشار داخل پرانتز درج می گردد. مثلاً :
کوارترمن(۱۹۹۲) دریافت که بیش از ۹۵ درصد مدیران ورزش دانشگاهی آمریکا مدرک
کارشناسی ارشد داشته اند.
• اگر به مقاله ای که دو نویسنده دارد ارجاع داده شود،
نام هردو، هربار به همراه سال انتشار در داخل پرانتز می آید. مثلاً : سرصفحه بالای
برگه از مهم ترین عناصر خبر و شامل نام سازمان، آدرس و شماره تلفن، مشخصات تماس
رسانه‌ای، تاریخ و زمان خبر و تیتر می‌باشد(سایمون و زاپالا، ۱۹۹۶).
• اگر مقاله
کمتر از ۶ نویسنده داشته باشد بار اول نام همه آنها به همراه سال انتشار و در دفعات
بعد فقط نام نویسنده اول به علاوه کلمه “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل
پرانتز آورده می شود.
• اگر کاری شش یا بیشتر از آن، نویسنده داشته باشد، فقط
نام خانوادگی نویسنده اول و به دنبال آن “و همکاران” به همراه سال انتشار در داخل
پرانتز درج می شود.
• اگر به قسمت خاصی از یک منبع ارجاع داده شود، لیست شماره
صفحه یا صفحات پس از سال انتشار می آید.
• اگر منبع الکترونیک بوده و شماره صفحه
ندارد، در صورت دسترسی شماره پاراگراف آورده می شود.
• اگر تمام یک وب سایت به
عنوان منبع اشاره شود(و نه قسمتی از آن سایت)، به وب سایت مربوطه در متن اشاره می
شود و نیازی به قرارگیری در فهرست منابع ندارد.
• مکاتبات شخصی، سخنرانی ها،
نامه ها، خاطرات، مکالمات و نامه های الکترونیک(ایمیل) نباید در فهرست منابع درج
شوند و فقط در متن به آنها اشاره می شود که شامل نام، نوع مکاتبه و تاریخ
خواهدبود.
• نحوه نوشتن منابع در فهرست مربوطه :
۱٫ ابتدا منابع فارسی و سپس
منابع انگلیسی بر اساس حروف الفبا تنظیم می شوند.
۲٫ شماره و ردیف. نام خانوادگی
نویسنده، نام نویسنده(سال انتشار). عنوان کتاب، مقاله، گزارش یا پایان نامه تحصیلی
همراه با ذکر عنوان پایان نامه دوره کارشناسی ارشد یا رساله دکترا(این قسمت با حروف
ایتالیک و سیاه حروفچینی شود)، نام ناشر، مجله، سمینار یا موسسه علمی که مقاله در
آن چاپ شده و یا نام دانشگاهی که پایان نامه در آنجا ارایه گردیده است. شماره مجله
یا شماره جلد کتاب. شماره صفحه هایی که مطلب مورد نظر از آنها استخراج شده است(در
صورتی که کل منبع موردنظربه عنوان مرجع مورد استفاده قرار گرفته باشد، لزومی به ذکر
شماره صفحه ها نیست).
۳٫ توجه شود که نام و نام خانوادگی با علامت ویرگول، سال
با علامت پرانتز و سپس نقطه، عنوان با علامت نقطه، و انتشارات با شهر نشر و صفحه ها
با علامت ویرگول از یکدیگر جدا شوند.
۴٫ در صورتی که منبع بیش از یک نفر نویسنده
داشت، پس از نوشتن نام هر نویسنده(ابتدا نام خانوادگی بعدکاما و بعد نام)، از علامت
(؛) برای جداکردن نام ها استفاده می کنیم. اگرمنبع مورد استفاده تعداد نویسندگان
زیادی داشت، لازم است اسامی تمامی آنها قید شود.
۵٫ در زمینه کتاب ها یا مقالاتی
که به یک نویسنده تعلق دارند، رعایت ترتیب زمانی انتشار آنها ضرورت دارد. دراین
حالت ابتدا مورد جدیدتر مطرح می شود.
۶٫ اگر کتاب ترجمه شده است، نام مترجم پس
از نام کتاب به شکل مثال زیربیان شود : بست، جان دبلیو(۱۳۷۳). روش های تحقیق در
علوم تربیتی و رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی؛ نرگس طالقانی. تهران: انتشارات رشد،
۲۳-۲۷
۷٫ در صورتی که مقاله از اینترنت یا لوح فشرده انتخاب می شود، منبع نویسی
به این شکل صورت گیرد: نام خانوادگی، نام نویسنده(سال نشر). عنوان مطلب، تاریخ
دریافت، نشانی اینترنتی یا نام لوح فشرده. در مورد مقالاتی که از سایت های اینترنتی
استفاده می وشد، آدرس سایت به همراه دیگر اطلاعات مانند رفرنس های کتاب و مجله
آورده شود.
شماره گذاری صفحات منابع نیز در ادامه فصول، ادامه می یابد و آخرین
صفحه شماره عددی صفحات پایان نامه به آخرین صفحه فهرست منابع اختصاص دارد
راهنمای روش تحقیق
در این مطلب به معرفی روش تحقیق و اصول نگارش آن شامل طرح تحقیق، اهمیت تحقیق، ضرورت و هدف تحقیق ، بیان مسئله و …می پردازیم.
تعریف
تحقیق:در لغت به معناى پیدا کردن، درست کردن، راست گردانیدن و
یافتن حقیقت. 
در اصطلاح علمى عبارتست از یک عمل منظم که در نتیجه آن،پاسخ هایى براى سؤال هاى مورد نظر، مطرح شده و در موضوع تحقیق به دست مى آید.
مراحل تحقیق: براى هر تحقیق مى توان سه مرحله کلى ترسیم کرد: ۱/ طرح تحقیق، ۲/ متن تحقیق، ۳/ نگارش تحقیق،
۱/ طرح تحقیق:
محقق قبل از شروع تحقیق باید طرحى در زمینه تحقیق ارائه کند. طرح تحقیق عبارتست از یک نقشه، برنامه، خط مشى یا با مجموعه اى از جست و جوهایى که محقق را قادر سازد تا به شکل مورد مطالعه پاسخ گوید.
در طرح تحقیق موارد ذیل تبیین مى گردد:
۱- ۱/ موضوع تحقیق نخستین گام در هر تحقیق، انتخاب موضوع است. محقق باید بداند به دنبال دستیابى به چه مسئله اى و رسیدن به چه اهداف و مقاصدى است؟ چه مشکلى را مى خواهد حل کند؟ به رد یا اثبات چه نظرى مى خواهد بپردازد؟ موضوع تحقیق باید ملموس و محدود و مرزهاى آن کاملا شناخته شده باشد تا محقق بداند خود را در چه چارچوبى محصور کرده و اتلاف عمر براى ایشان پدید نیاید، تحقیق داراى منابع قابل دسترس باشد خواه در محیط تحقیق و خواه در کتابخانه عمومى، موضوع تحقیق براى محقق مورد علاقه و رغبت باشد تا در او جدیت و اصرارى پدید آورد که حتما آن را به پایان برساند.
۱- ۲/ ضرورت تحقیق بعد از تبیین موضوع تحقیق لازم است ضرورت آن روشن شود زیرا موضوعاتى که مى توان درباره آنها تحقیق نمود فراوان هستند اما فرصت کم، امکانات محدود و عقل سلیم اجازه نمى دهد وقت خود را براى تحقیق در هر موضوعى مصرف کنیم. محقق باید بتواند دلایل و ضرورت هایى را براى انتخاب موضوع خود معین کند و خود را قانع سازد که سرمایه گذارى و وقت هایش بیهوده و به هدر رفته نیست. باید مطمئن باشد که در حدود امکان اولویت ها را مورد توجه قرار داده و به مسائل اساسى تر پرداخته است.
۱- ۳/ پیشینه تحقیق هدف از سابقه موضوع تحقیق، چکیده اى است از مطالعه اکتشافى و عمیق از آن چه که درباره موضوع مورد تحقیق و موضوعاتى مشابه در کتاب ها و مقالات، تحقیقات و پایان نامه ها وجود دارد. در بررسى پیشینه، محقق ضمن معرفى کارهاى انجام گرفته، نوآورى هاى کار خود را نشان داده و نسبت تحقیق خود را با تحقیق هاى قبلى در معرض دید خوانندگان قرار مى دهد تا زمینه هاى لازم ارزیابى و مقایسه را براى آنان فراهم کند.
۱- ۴/ سؤالات تحقیق سؤالات هر تحقیق نقش مؤثرى در تعیین مسیر تحقیق دارد. محقق بعد از بررسى پیشینه تحقیق، سؤالاتى را مطرح مى کند که در تحقیقات گذشته به آنها توجهى نشده و یا پاسخ قانع کننده به آنها داده نشده است.
معیارها و ویژگى هاى پرسش آغازین:
۱/ روشن صریح و شفاف باشد.
۲/ تک جنبه اى و پرهیز از چند پهلوى (چند سؤال نباشد) بقیه سؤال ها تحت عنوان سؤال فرعى مطرح شود.
۳/ عملى بودن با توجه به زمان و امکانات موجود.
۴/ عارى بودن از داورى هاى اخلاقى و سوگیرى هاى ایدئولوژیک.
۵/ حتى المقدور کوتاه و اجتناب از توضیح واضحات و قیود توضیحى.
۱- ۵/ پیش فرض هاى تحقیق محقق باید پیش از شروع تحقیق، پیش فرض هاى تحقیق خود را مشخص سازد. در هر تحقیقى پیش فرض هایى وجود دارد که محقق آنها را تلقى به قبول کرده و به عنوان اصلى موضوعه پذیرفته و تحقیق را بر پایه آنها قرار مى دهد. وقتى محقق پیش فرض هاى تحقیق را مشخص سازد مى داند که تحقیق را از کجا شروع کند و سؤالات تحقیق و گستره تحقیق را در چه حدى قرار دهد. در غیر این صورت باید براى اثبات و نظریات خود به اثبات پیش فرض ها نیز بپردازد که این کار امر تحقیق را بسیار طولانى و از توان محقق خارج مى کند و در نتیجه هر محققى براى اثبات کوچک ترین نظریه اى باید به اثبات مبنایى ترین و پایه ترین پیش فرض ها بپردازد، در حالى که چنین امر نزدیک به محال است.
۱- ۶/ فرضیه تحقیق محقق پس از اینکه سؤالات تحقیق را مشخص کرد به پاسخ هاى احتمالى سؤالات تحقیق مى پردازد و با توجه به پیشینه تحقیق و مطالعات اکتشافى، فرضیه اى را به عنوان پاسخ به سؤالات تحقیق ارائه مى کند. این فرضیه در طول تحقیق بررسى مى شود و صحت و سقم آن سنجیده مى گردد.
ملاک هاى فرضیه خوب:
۱/ روشن، معین و مشخص
۲/ داشتن حدود مشخص
۳/ قابلیت اندازه گیرى و ارزیابى داشتن
۴/ قابل فهم بودن (تعریف مناسب و خوب)
۵/ متناسب با تئورى ها و نظریه هاى موجود
۶/ مرتبط بودن با عنوان تحقیق
۱- ۷/ روش تحقیق کلیه وسایل و مراجع جمع آورى سیستماتیک اطلاعات و نحوه تجزیه و تحلیل منطقى آنها را براى نیل به یک هدف معین، روش علمى تحقیق گویم. وقتى پرسش آغازین، اهداف، سؤال ها و معلوم گشت نوبت بدان مى رسد که محقق روش تحقیق خود را به شکل روشن و شفاف بیان کند و به گونه اى طرح کند که دیگران نیز از انتخاب او حمایت کنند.
تحقیق ها ممکن است کتاب خانه اى، میدانى، تجربه اى، علمى و باشد. و با توجه به موارد یاد شده محقق مى بایست چرایى انتخاب روش خود را به دیگران نشان دهد.
۲/ متن تحقیق
آن چه تا کنون بیان شده و حاکى از طراحى عملیاتى تحقیق است، طرح تحقیق نامیده مى شود و پس از اینکه محقق چنین طرحى را تنظیم کرد و آن را براى نظر خواهى به استاد یا مرکز تحقیقاتى مورد نظر ارائه داد و به تصویب رسید، بر اساس طرح تصویب شده به متن تحقیق مى پردازد، در متن تحقیق محقق مراحل زیر را طى مى کند:
۲- ۱/ تجزیه و تحلیل و طبقه بندى محتوا محقق قبل از شروع تفصیلى به کار تحقیق، باید در حد امکان ذهن خود را از آشفتگى خارج سازد و به آن نظم و ترتیب منطقى دهد، تا سؤالات فراوان و نظریات متضاد ذهن او را مغشوش نسازد لذا باید قبل از هر کارى کلیات آن چه در ذهن خود درباره مباحث تحقیق دارد، بنویسد و با تجزیه و تحلیل آن مسائل به یک جمع بندى درباره مباحث تحقیق برسد. ارتباط مباحث را با یکدیگر روشن سازد و یک دورنماى روشن از محتواى تحقیق براى خود ترسیم سازد.
۲- ۲/ تقسیم بندى عناوین و سرفصل ها در هر تحقیق علمى، موضوع کلى تحقیق به موضوعات جزئى ترى تقسیم مى شود که محقق باید جداگانه هر یک را مورد بررسى قرار دهد. براى هر کدام عنوان خاص و فصلى ویژه اختصاص مى دهد. اگر در تقسیم بندى عناوین جزئى موضوع تحقیق، انقسام منطقى عناوین به دقت لحاظ شود، محقق با خیال آسوده در هر بخش به مباحث مربوط مى پردازد و از تداخل مباحث جلوگیرى مى کند.
۲- ۳/ پاسخ به سؤالات اصلى و فرعى محقق در طرح تحقیق به اجمال و با دیدگاه کلى سؤالاتى را با توجه به پیشینه تحقیق مطرح کرده است و اینک باید به این سؤالات به تفصیل پاسخ دهد و در واقع کار اصلى محقق یافتن پاسخ هاى مناسب براى سؤالات مطرح شده در تحقیق است که سیر اصلى تحقیق را مشخص مى سازد.
۲- ۴/ نقد و بررسى تئورى هاى پیشین مطالعه ستون مختلف مربوط به موضوع تحقیق، بهترین راه آگاهى یافتن از نظریات اندیشمندان است. این نظریات هم مى تواند پاسخ و یا زمینه یافتن پاسخ براى سؤالات محقق باشد و هم مى تواند در ذهن خلاق محقق سؤالات دیگرى را ایجاد کند و یا بر کیفیت و عمق سؤال ها بیفزاید. آشنایى وسیع و عمیق با افکار و آثار قدیم و جدید به محقق کمک مى کند که افق اندیشه را بگستراند، چنین معرفتى استعداد دید انتقادى را در محقق پرورش مى دهد و چیزهایى را مى بیند که دیگران نمى بینند و لذا پرسش هایى را طرح مى کند که از مخیله دیگران نمى گذرد.
اما در مطالعه متون اصول را رعایت کرد تا بهتر و وسیع تر بتوان در جهت برداشت نظریات و سؤالات و پاسخ هاى مطرح شده در کتب، مقالات، مجلات تخصصى، کتابخانه هاى الکترونیک و شبکه اینترنت استفاده لازم را نمود، و براى اینکه سنجیده عمل نماییم باید از انتخاب سنجش هاى مرتبط با موضوع، چکیده نویسى و خلاصه کردن به صورت گزاره هاى صریح و مرتبط، جداول و نمودارها در خلاصه نویسى، مقایسه نتایج به دست آمده استفاده نماییم.
۲- ۵/ ارائه تئورى در این مرحله محقق با توجه به نقد و بررسى تئورى هاى پیشین در زمینه موضوع تحقیق، تئورى خود را مطرح مى سازد، تئورى مطرح شده مى تواند مؤید و مکمل فرضیه تحقیق باشد و مى تواند به نفى و رد فرضیه تحقیق منجر شود. مهم این است که پس از بررسى هاى فراوان و نقد نظریات بسیار و طرح سؤالات
مختلف به این تئورى رسیده است و آن را به عنوان نتیجه تحقیق خویش عرضه مى کند.
۲- ۶/ ادله متقن براى اثبات تئورى تنها بیان تئورى تحقیق کافى نیست محقق باید بتواند ادله قانع کننده اى حداقل از نظر خودش براى اثبات و یا تقویت تئورى خویش بیان کند. در غیر این صورت تئورى او تفاوت چندانى با فرضیه مطرح شده در طرح تحقیق نخواهد داشت و از حد یک ادعا فراتر نخواهد رفت.
۲- ۷/ نتایج تحقیق پس از ارائه تئورى و ادله کافى، کار اصلى تحقیق به پایان مى رسد و محقق یافته هاى اصلى خود و نتایج تحقیق را مشخص مى سازد. یعنى بدون بیان مقدمات و استدلال ها، آن چه را که دستاورد او از تحقیق است به ترتیب بیان مى کند.
۲- ۸/ خلاصه تحقیق بهتر است محقق چکیده اى از تحقیق خود را به صورت جداگانه ذکر کند و مهم ترین مباحث و دلایل تحقیق را بیاورد.
۲- ۹/ پیشنهاد تحقیق محقق در مراحل مختلف تحقیق به مسائل زیادى برخورد کرده است که از محدوده تحقیق او خارج مى باشد، لذا بهتر است مواردى که مناسب مى بیند به عنوان موضوع تحقیق پیشنهاد دهد.
۳/ شیوه نگارش تحقیق
بعد از انجام تحقیق و روشن شدن نتیجه آن، نوبت به نگارش تحقیق مى رسد، در این مرحله محقق مى خواهد گزارش دقیقى از سیر تحقیقاتى خود را به خوانندگان ارائه دهد، طبیعى است که هر اندازه محقق بتواند در نگارش تحقیق دقت و نظم بیشترى به عمل آورد، در انتقال مفاهیم دقیق علمى و نتایج تحقیق توفیق بیشترى به دست مى آورد، و در این مرحله باید دو جنبه را رعایت کند: ۱/ ساختار نگارش و رعایت نظم و ترتیب ۲/ فهرست مطالب با رعایت ترتیب منطقى آن.
براى آگاهى بیشتر ر. ک:
۱/ سید علیرضا فاخرى، راهنماى تحقیق، معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامى، قم: چاپ اول ۱۳۷۷/
۲/ جعفر نکونام، روش تحقیق کتابخانه اى، انتشارات دانشگاه قم.
۳/ غلام رضا خاکى، روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسى، تهران: مرکز تحقیقات علمى کشور.
۴/ حسین پاشا شریفى، روش تحقیق در علوم رفتارى، تهران: وزارت فرهنگ، ۱۳۶۶/
۵/ فاضل حسامى، روش تحقیق، مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمینى (ره)، قم
نحوه انتخاب موضوع پایان نامه
نحوه انتخاب موضوع پایان نامه را در این مطلب به طور مختصر توضیح می دهیم.
الف – انتخاب موضوع
انتخاب موضوع یا عنوان پایان نامه به عهده دانشجو است. موارد طرح موضوع یا عنوان از طرف استاد، توصیه نمی شود. دانشجو می تواند با مطالعه و بررسی های اولیه و مشورت با استاد راهنما یک موضوع (ترجیحاً پژوهشی) انتخاب نماید و با در نظر گرفتن سایر شرایط اقدام به ثبت موضوع در دفتر پایان نامه های اداره آموزش نماید.
- هر دانشجو باید یک موضوع مجزا را انتخاب کند، مگر در موارد تحقیقات اپیدمیو لوژیک گسترده که با ارائه طرح تحقیقات و دلائل کافی، همراه با موافقت استاد راهنما، با تأیید شورای آموزشی/ پژوهشی دانشکده ممکن است بیش از یک نفر موضوع را مورد بررسی قرار دهند. در این صورت نیز هر دانشجو بایستی شماره پایان نامه خاص خود را در دفتر آموزش ثبت نماید. یعنی هر دانشجو بایستی یک شماره پایان نامه برای خود داشته باشد.موضوع پایان نامه توسط دانشجو و با موافقت استاد راهنما و با تأیید گروه آموزشی تعیین می شود.انجام و نگارش پایان نامه توسط دانشجو با هدایت استاد راهنما صورت می گیرد.در انتخاب موضوع چهار قاعده یا نکته باید در نظر باشد.
۱- موضوع جوابگوی علائق دانشجو باشد.
۲- منابع مورد نیاز او قابل دسترس باشد (تهیه آنها در توانایی دانشجو باشد).
۳- منابع مورد نیاز قابل تنظیم و مطلب در توانایی مقطع تحصیلی دانشجو باشد.
۴- چارچوب روش تحقیق در توانائی دانشجو باشد.
به طور کلی «کسی که می خواهد پایان نامه ای بنویسد، باید پایان نامه ای در حد توانایی خود تهیه کند.»
نکته مهم: پایان نامه ها باید جزئی از طرح های محوری برای حل مسائل کشور و جامعه باشند.
نکته مهم: دانشجویان بایستی کوشش کنند که موضوع انتخابی آنها برای پایان نامه ها، غیر تکراری، جدید و حتی المقدور تحقیقی باشد.
نکته مهم: چنانچه در جلسات هیأت داوران هنگام بررسی و نمره دادن به پایان نامه، مشخص شود که متن پایان نامه تکراری و کپی برداری شده است آن
پایان نامه فاقد اعتبار و دانشجو به کمیت انضباطی دانشگاه معرفی خواهد شد.
| انتخاب موضوع پایان نامه توسط گروهی از اعضاء دانشجویان، با نظر استاد راهنما و تأیید گروه آموزشی و تصویب شورای آموزشی و پژوهشی دانشکده در صورتی مجاز می باشد که اولاً حجم و اهمیت موضوع تحقیق با تعداد دانشجویان تناسب داشته باشد ثانیاً تقسیم بندی موضوعات تحقیق به گونه ای باشد که هر یک از دانشجویان ذینفع بتوانند انجام بخش مستقلی از پایان نامه را عهده دار شوند. |
ب- تصویب و موافقت استاد
راهنما
دانشجو باید با توجه به علاقه شخصی و ارشاد استاد راهنما
موضوعی را انتخاب و بعد از بررسی و پیش بینی مشکلاتی که ممکن است در مراحل اجرایی
پایان نامه با آن مواجه شود، فرم «تصویب موضوع پایان نامه» (ضمیمه۱ )را به کمک
استاد راهنما تکمیل و پس از تأیید گروه آموزشی به آموزش دانشکده ارائه دهد. برای
جلوگیری از تکراری بودن موضوع و جلوگیری از اتلاف وقت تأیید گروه آموزشی و همچنین
هماهنگی با شورای آموزشی و پژوهشی دانشکده ضروری است.
نکته مهم: در مورد موضوع
پایان نامه موافقت و تصویب استاد راهنما همراه با تأیید گروه آموزشی لازم است
(ماده۲۰ آئین نامه آموزشی).
پس از موافقت های کلی، فرم های تصویب موضوع پایان
نامه در چهار برگ (یک برگ مخصوص اداره آموزش، یک برگ مخصوص استاد راهنما، یک برگ
مخصوص بخش مربوطه و یک برگ هم مخصوص دانشجو) با دقت و خط خوانا تکمیل شود. لازم است
دانشجو مشخصات کامل مربوط به استاد راهنما را پر نماید و استاد راهنما امضاء
نمایند.
- به لحاظ عدم تناسب تعداد اعضاء هیأت علمی و تعداد دانشجو، انتخاب استاد مشاور
اجباری نبوده و تصمیم گیری در رابطه با نیاز به استاد مشاور به عهده استاد راهنما
می باشد. بنابراین پس از تصویب موضوع پایان نامه در صورت نیاز و صلاحدید استاد
راهنما، استاد مشاور از بین اعضاء هیأت علمی دانشکده یا سایر دانشکده ها انتخاب می
شود. در این صورت گرفتن موافقت نامه برای مسؤولیت پذیری در امر هدایت پایان نامه و
همکاری فعال و مستقیم و کوشش در رفع مشکلات علمی دانشجو و شرکت در جلسات بررسی و
چگونگی پیشرفت کار و هماهنگی لازم با استاد راهنما، از استاد مشاور لازم است. (در
این مورد دانشجو می تواند با نظر استاد راهنما فرمی تنظیم نماید و به امضاء استاد
مشاور برساند و او را در جریان کار قرار دهد)
نکته مهم: چون تغییر موضوع پایان
نامه و یا استاد راهنما بعد از تصویب و موافقت استاد راهنما و ثبت در دفتر پایان
نامه ها، مشکل و دارای شرایط خاصی است در بدو امر بدین مهم (به انتخاب موضوع پایان
نامه و انتخاب استاد راهنما) توجه شود.
ج – ثبت موضوع (زمان ثبت نام و نحوه ثبت
پایان نامه)
- دانشجویان پس از ثبت نام در ترم ۹ می توانند موضوع انتخابی خود را
پس از موافقت و تأیید استاد راهنما گروه آموزشی (مطابق بند ب) در دفتر پایان نامه
ها اداره آموزش ثبت نمایند. هنگام ثبت موضوع باید تاریخ مشخص و امضاء معاون آموزشی
در دو ورقه مخصوص ادراه آموزش درج شده باشد.
- تأخیر در ثبت موضوع، موجب افزایش زمان تحصیل می شود، زیرا بایستی از زمان ثبت موضوع در دفتر ادراه آموزش حداقل ۸ ماه گذشته باشد تا دانشجو بتواند از پایان نامه خود در جلسه رسیدگی، دفاع نماید. بنابراین توصیه می شود قبل از پایان ترم ۹ این کار صورت گیرد تا مشکلی از این بابت پیش نیاید. مسؤولیت تأخیر در فارغ التحصیل شدن به عهده خود دانشجو می باشد و ادراه آموزش از این بابت هیچ گونه مسؤولیتی ندارد.
- تاریخ واقعی، تاریخ ثبت موضوع در دفتر پایان نامه های اداره آموزش است و تاریخ های دیگر از جمله تاریخ موافقت و تصویب استاد راهنما و یا تاریخ تأیید گروه آموزشی ملاک عمل نیست و موردقبول نمی باشد.
دانشجوی عزیز:
فاصله زمانی بین ثبت پایان نامه تا زمان بررسی ارزشیابی آن
حداقل ۸ ماه می باشد و چنانچه این فاصله رعایت نشود، در امر فارغ التحصیلی دچار
مشکل خواهید شد، لذا به گونه ای برنامه ریزی نمایید تا موضوع پایان نامه شما، حداقل
۸ ماه قبل از تاریخ فارغ التحصیل شدن در دفتر پایان نامه های اداره آموزش به ثبت
رسیده باشد.
نکته مهم: نظر به این که قرار دادن فتوکپی خوانا برگ تصویب و ثبت
موضوع پایان نامه با تاریخ درج موضوع در دفتر اداره آموزش همراه با امضاء معاون
آموزشی در قسمت انتهایی پایان نامه الزامی است، لذا در حفظ برگ ثبت موضوع کوشا
باشید.
د- تغییر موضوع پایان نامه و یا تغییر استاد راهنما
همان طوری که
قبلاً نیز گفته شد، تغییر موضوع پایان نامه یا استاد راهنما، بعد از ثبت موضوع در
دفتر پایان نامه ها مشکل و دارای شرایط خاصی به شرح زیر است:
- تغییر عنوان
پایان نامه فقط یک بار امکان پذیر است، آن هم فقط در جهت ارتقاء ارزش موضوع پایان
نامه مثلاً تبدیل پایان نامه ترجمه ای به پایان نامه تحقیقی.
- ارائه دلائل کافی
از طرف استاد راهنما (چه در رابطه با تغییر عنوان پایان نامه و چه در رابطه با
تغییر استاد راهنما) با نامه رسمی و امضا شده توسط ایشان و موافقت معاون آموزشی/
پژوهشی دانشکده لازم می باشد.
- اگر تغییر استاد راهنما و موضوع با پیشنهاد و
موافقت استاد راهنما باشد تاریخ اولیه ثبت موضوع مورد تأیید است.
- اگر تغییر
استاد راهنما و موضوع نظر دانشجو باشد موافقت استاد راهنما در میان نباشد، تاریخ
حال (زمان ثبت جدید) ملاک عمل قرار داده می شود. و دانشجو بایستی وضعیت جدید
(موضوع جدید یا نام استاد راهنمای جدید) را با همان شماره قبلی ولی با تاریخ جدید
ثبت نماید.
عنوان پایان نامه می بایست مختصر ، رسا و جامع باشد .
دانشجویان باید توجه داشته باشند ، دامنه تحقیق در حدی باشد که پایان نامه حداقل ۶ ماهه و حدکثر یک ساله به اتمام برسد.
عدم تکراری بودن موضوع پایان نامه
موضوع پایان نامه باید با تخصص استادان راهنما و مشاور انتخابی مرتبط باشد .
موضوع پایان نامه باید با رشته تحصیلی دانشجو مرتبط باشد .
دانشجویان لازم است تهیه مقالـه را از شروع مراحــل پیشنهادی مــوضوع پایان نامه مد نظر قرار دهند و به تحقیقی بپردازند ( موضوعی را انتخاب نمایند ) که امکان استخراج مقاله ( و یا در صورت امکان ثبت اختراع ) را داشته باشد . لازم به ذکر است که استخراج مقاله از پایان نامه در صورت پذیرش و چاپ علاوه بر نمره ، دارای امتیاز تشویقی نیز می باشد .
دانشجویان می توانند برای پایان نامه از موضوعاتی استفاده کنند که شامل اولویت های تحقیقاتی سازمانهـــای دیگر باشــد. ( برای دریافت کمک هزینه ) جهت اطلاعات بیشتر در این خصوص به دفتر ارتباط با صنعت واحد مراجعه شود