مقدمه:
وجود ابزارهای مالی گوناگون و متنوع در بازار
مالی. انگیزش و مشارکت بیشتر مردم را در تأمین منابع مالی فعالیتهای اقتصادی
درازمدت به همراه می‌آورد. تنوع ابزارهای مالی از نظر ترکیب ریسک و بازده و ماهیت
سود و شیوه مشارکت در ریسک گروههای مختلفی را به سوی خود می‌کشاند. مطالعة سیر
تاریخی بازار مالی در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته نشان می‌دهد که این کشورها
همواره سعی کرده‌اند که با انجام نوآوریهای مالی در زمینة ابزارهای مالی گونه‌ها و
زمینه‌های بکارگیری ابزارهای مالی را گسترش دهند و از این طریق سرمایه‌های بیشتری
را جذب کنند. شناخت این ابزارهای جدید می‌تواند ما را در توسعه هر چه بهتر بازار
مالی کشورمان یاری رساند و بدین ترتیب رشد و توسعة اقتصادی را تسهیل و تسریع بخشد.
همانطور که در فصل اول اشاره گردید بهترین شکل تأمین مالی سرمایه‌گذاریهای درازمدت.
از محل پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی و از طریق بازار مالی محقق می‌شود. بازار
مالی در هدایت پس اندازهای کوچک به سرمایه‌گذاریهای مولد. جذب پس اندازهای راکد در
تولید. اصلاح ساختار بخشهای اقتصاد. افزایش درآمد ملی. افزایش درآمد دولت و … نقش
مهمی می‌تواند ایفا کند. دستیابی به این هدفها مستلزم گسترش بازار مالی از طریق
تنوع بخشیدن به ابزارها و نهادهای مالی است. بدیهی است نخستین گام در متنوع ساختن،
دستیابی به شناخت کامل و دقیق از انواع آن است. در تحقیق پیش روی سعی شده است انواع
ابزارهای مالی موجود در بازارهای مالی جهان اشاره شود و ضمن آن ویژگیها، زمینه‌ها،
کاربرد، وجوه افتراق و اشتراک ابزارها و … تبیین شود.
ابزارهای مالی جدید که بواسطة نوآوریهای ابزاری
ایجاد گردیده‌اند از لحاظ تنوع و تعداد بسیار وسیع و گسترده هستند بنابراین در این
تحقیق سعی خواهد شد ابزارهای اصلی و بیشتر کاربرد پذیر معرفی و بررسی گردند. بدین
منظور ابتدا ابزارهای نوین معرفی شده در سیستم بانکی معرفی می‌شوند و سپس انواع
ابزارهای مالی منتشر شده در بازارهای اولیه یا ثانویه سیستم مالی بررسی
می‌گردند.
۱-۲) ابزارهای مالی نوین در سیستم بانکداری
۳-۲-۱) حسابهای ویژه جاری: Special checking
Account
این نوآوری مالی در سیستمهای بین سالهای ۶۰-۱۹۳۵
رخ داد. تا قبل از جنگ جهانی بانکهای تجاری فقط برای بنگاههای تجاری واحدها و
مؤسسات دولتی و افراد ثروتمند، حساب جاری فراهم می‌کردند. در آن دوره بخش عمده‌ای
از جمعیت فقیر بودند و توانایی پرداخت حداقل مقدار برای باز کردن حسابهای جاری (در
سال ۱۹۳۰ حداقل مقدار موجودی تقریباٌ معادل ۰۰۰/۱۰ دلار امروز بود) نداشتند و از
سوی دیگر افراد عاید بیشتر خریدهایشان را بصورت نقد انجام می‌دادند. اما پس از جنگ
جهانی با رشد و افزایش درآمد و خریدهای افراد، انجام معاملات نقدی با مشکلات مختلف
روبرو گردید و به همین دلیل میل شدیدی در بین افراد برای انجام پرداختهای خود
بوسیلة چک (Check) ایجاد گردید. همین امر باعث گردید در اواسط دهه ۱۹۵۰ برای اولین
بار برخی از بانکها حسابهای جاری که سقف موجودی نداشت را افتتاح کنند و بدلیل
استقبال بیش از حد مردم در مدت زمان کوتاهی این گونه حسابها در سراسر جهان گسترش
یافت.
۱-۲-۲) گواهی سپرده certificate of deposit:
CDs
پس از جنگ جهانی دوم بانکها سهم خود را از بازار
مالی بطور قابل ملاحظه‌ای از دست دادند بطوریکه در بین سالهای ۶۰-۱۹۴۶ سهم بانکها
از وجوه مؤسسات مالی خصوصی از ۵۷ درصد به ۳۹ درصد کاهش یافت و سهمشان از بازار
مؤسسات سپرده‌گذاری از ۸۲ درصد به ۶۲ درصد کاهش پیدا کرد. دلیل عمدة کاهش سهم
بانکها تأکید بیش از حد آنها بر روی سپرده‌های دیداری demand deposity بود. این
سپرده‌ها که همانند حسابهای جاری کنونی عمل می‌کردند در طول دوران جنگ توسط مردم
مورد استقبال قرار گرفت زیرا در طول جنگ: ۱) اقلام خرید کمیاب بود.
۲) اکثر بنگاهها از مسیر اقتصادی بعد از جنگ
نامطمئن بودند و ترجیح می‌دادند نقدینگی نگهداری کنند.
۳) نرخ بهره در طول جنگ پایین بود.
اما با پایان یافتن جنگ و تغییر شرایط اقتصادی
این دلایل منتفی گردید و نتیجتاٌ سپرده‌های دیداری با عدم استقبال شدیدی مواجه
گردیدند.
بانکها در جستجو راه حل برای این مشکل ابتدا
سپرده‌های بلندمدت بهره دار را معرفی کردند، اما این گونه سپرده‌ها نیز با عدم
استقبال مواجه گردید زیرا بنگاهها ترجیح می‌دادند که تراز پولی موقتشان را در اوراق
بهادار کوتاه مدت که می‌توانستند به راحتی در فرصت کوتاهی بفروشند، نگهداری کنند در
حالیکه سپرده‌های بلندمدت بهره دار بایستی تا موقع سر رسید و یا حداقل ۳۰ روز از
تاریخ سپرده‌گذاری نگهداشته شوند، تا بدانها سود تعلق گیرد.
در سال ۱۹۶۱ بانک شهری [City Bank] (اولین بانک
ملی شهر نیویورک) گواهی سپردة بانکی را منتشر کرد. گواهی سپرده اوراق بهاداری هستند
که دارای تاریخ سر رسید و نرخ بهرة مشخص هستند. از آنجا که بازدة این گواهی‌ها بر
اساس نرخ بهره بانکی است معمولا نرخ بهره بیشتر نسبت به سایر اوراق قرضة کوتاه مدت
دارند و به همین دلیل به سرعت مورد استقبال عموم مردم و بنگاهها قرار گرفت. مشتریان
می‌توانستند این اسناد را تا هر وقت تمایل داشتند نگهدارند و در صورت نیاز به خود و
دیگری بفروشند.
این گواهی‌ها و اسناد به سرعت و در زمان اندکی
گسترش یافت و همکنون انواع مختلف این گواهی‌ها در سطح جهان وجود دارد. بوسیلة این
گواهی‌ها سپرده‌گذاران به ابزاری مناسب و با درجة نقدینگی بالا دست پیدا می‌کنند و
از سوی دیگر بانکها نیز می‌توانند منابع مالی مورد نیاز خود را بدست آورند.
گواهی سپرده بانکی بر اساس معیارهای مختلف قابل
طبقه بندی است. بر اساس مؤسسات منتشر کنندة این اسناد می‌توان به چهار نوع گواهی
سپردة بانکی اشاره کرد:
۱) گواهی سپردة منتشر شده توسط بانکهای
داخلی
۲) گواهی سپردة منتشر شده به پول داخلی ولی خارج
از کشور تزریق شده. بعنوان مثال بانکهای اروپایی نوعی گواهی سپرده به دلار منتشر
می‌کنند و در اروپا به فروش می‌رسانند. (Euro CDs یا Euro dollar CDs)
3) گواهی سپردة منتشر شده توسط بانکهای خارجی
فعال در کشوری (Yankee CDs) به پول داخلی همان کشور
۴) گواهی سپردة منتشر شده توسط مؤسسات پس انداز
وام و بانکهای پس انداز (thrift CDs)
همچنین گواهی سپرده‌ها به دو دسته گواهی سپردة
قابل معامله (Negotiable CDs)
- فهرست
- فصل اول : ۵
- نوآوریهای ابزاری ۵
- ۱-۱) مقدمه: ۶
- ۱-۲) ابزارهای مالی نوین در سیستم بانکداری ۷
- انواع کارتهای بانکی ۱۵
- ۳-۳) انواع ابزارهای مالی در بازار دست دوم ۲۸
- اختیار معامله سهام ۳۰
- حق خرید اضافی سهام ۳۰
- حق تقدم ۳۱
- ابزارهای سرمایه‌گذاری مشترک ۳۱
- معاملات آتی شاخص بندی شده ۳۲
- معاملات سلف ۴۹
- ساختار معاملات معاوضه ۵۰
- انواع معاملات معاوضه ۵۱
- انواع اختیار معامله ۵۳
- فصل دوم: ۶۲
- نوآوری نهادی ۶۲
- ۲-۱) مقدمه: ۶۳
- ۲-۲) موسسات سپرده پذیر: ۶۴
- (دارایی) ۷۷
- ۲-۳) موسسات غیر سپرده پذیر: ۸۳
- انواع طرح بازنشستگی ۸۹
- صندوق با سرمایه ثابت ۹۵
- خانواده صندوق‌های سرمایه‌گذاری ۱۰۳
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در سایر اقتصادها ۱۰۵
- بریتانیا ۱۰۵
- آلمان ۱۰۷
- ژاپن ۱۰۸
- وظایف و نقش مؤسسات تأمین سرمایه در بازارهای مالی ۱۱۴
- نقش موسسات تأمین سرمایه در تسهیل تأمین مالی شرکت‌ها ۱۱۵
- کمک به خریداران و فروشندگان اوراق بهادار در مقام دلال و کارگزار ۱۱۸
- نقش موسسات تأمین سرمایه در افزایش کارایی اطلاعاتی بازار مالی ۱۱۹
- ۲-۲) کاهش خطر از راه ادغام و ترکیب آربیتراژ ۱۳۶
- ۲-۴) سرمایه‌گذاری در اوراق بهادر شرکتهای ورشکسته ۱۳۷
- ۲-۵) اوراق بهادار با پشتوانه رهنی ۱۳۸
- فصل سوم: ۱۴۲
- نوآوری تکنولوژیکی Technology Innoration 142
- 3-1) مقدمه: ۱۴۳
- ۳-۲) اقتصاد جدید: ۱۴۴
- ۱) بانکداری الکترونیکی ۱۵۵
- مقدمه ۱۵۵
- ۳- خلاصه‌ای از تاریخچه بانکداری اینترنتی ۱۵۹
- ۵- مروری بر ویژگی‌های بانکداری اینترنتی ۱۶۲
- ۲-۵- معایب بانکهای صددرصد اینترنتی ۱۶۵
- ۳-۵- کاربری بانکداری اینترنتی ۱۶۷
- خدمات جدید ارائه شده توسط بانکداری الکترونیکی ۱۷۰
- سرویس وصول چک‌ها ۱۷۲
- ۲) خرید و فروش الکترونیکی اوراق بهادار: ۱۷۶
- مقدمه ۱۷۶
- سیستم ارتباط رایانه ای ۱۷۷
- کارگزاران شبکه ای ۱۸۴
- بازارهای ارز خارجی ۱۸۴
- هزینه‌های سرمایه‌گذاری اینترنتی ۱۸۹
- دلایل پیشرفت سرمایه‌گذاری اینترنتی ۱۹۰
- زمینه سازی و آمادگی برای سرمایه‌گذاری اینترنتی